Allojeneik (başka bireylerden) kök hücre nakli yaptığımızda, kök hücreler bir vericiden toplanır. Allojeneik kök hücre naklinde kullanılabilecek 3 genel kök hücre kaynağı şunlardır:

Nakile Hazırlama Tedavileri:

Nakilden önce, hastalığınız remisyonda (şifa) olsa bile vücudunuzu kan kök hücreleri kabul etmeye hazır  hale getirmek için tedavi göreceksiniz. Buna hazırlama tedavileri denir ki;immunoterapi, kemoterapi veya  radyasyon tedavilerinin size ve hastalığınıza özel kombinasyonlarından oluşur. Bu durumda;

Hazırlama Tedavisi için  2 tip nakil protokolu  vardır.

Nakil sorumlusu doktorunuz, sizin için en iyi nakil prokolunu seçerken birçok faktörü ( hastalığınızın durumu, aldığınız diğer tedavileri ve genel sağlık durumunuz,vs) göz önünde bulunduracaktır. 

Kök Hücre (Nakli) İnfüzyonu

Nakil zamanı geldiğinde, verici kök hücreleri,kan nakli gibi bir torbadan tünelli bir kateter yoluyla vücudunuza (damar yolu ile) enjekte edilecektir. Bu işlem hastane odanızda yapılacaktır.

Kök Hücrelerin Aşılanması (Engraftman)  

Kök hücreler vücudunuza aşılandıktan hemen sonra kan dolaşımınız yoluyla kemik iliğinize gidecekler. Bölünmeye ve sağlıklı yeni kan hücreleri oluşturmaya başlayacaklar. Engraftrasyon, vücudunuzun nakli kabul etmesi ve kan hücresi sayınızın iyileşmeye başlamasıdır.

Aşılama genellikle yaklaşık 10 ila 14 gün sürer. Kök hücrelerinizin kaynağına bağlı olarak daha uzun sürebilir. Trombositlerin ve kırmızı kan hücrelerinin iyileşmesi genellikle beyaz kan hücrelerine göre biraz daha uzun sürer.

Aşılama aşamasına kadar koşullandırma sonrasında enfeksiyon kapma riskiniz çok daha yüksek olacaktır. Enfeksiyon kaynaklarından kaçınmak, ellerinizi düzenli olarak yıkamak ve gıda açısından güvenli bir diyet uygulamak gibi önlemler almanız gerekecektir. Hastaneye kaldırıldığınızda, belirli enfeksiyonlardan korunmanıza yardımcı olacak ilaçlar verilecektir. Herhangi bir enfeksiyon belirtisi açısından yakından izleneceksiniz. Enfeksiyon kapmış olabileceğinizi düşünürsek size antibiyotik tedavisi uygulayacağız.

Nakil çalışmaları başlıyor

İlk Danışma Ziyaretiniz

İlk danışma ziyaretiniz sırasında sağlık uzmanınız ve nakil ekibinizin diğer üyeleriyle tanışacaksınız. Sağlık uzmanınız tam bir tıbbi ve cerrahi öykü alacak ve fizik muayene yapacaktır. Sizin için en iyi tedavi planının ne olduğunu düşündükleri hakkında sizinle konuşacaklar. Herkesin sizin özel durumunuz için en iyi plan üzerinde hemfikir olduğundan emin olmak için bu planı diğer nakil sağlık hizmeti sağlayıcılarıyla da tartışabilirler.

Transplantınıza Hazırlanmak

Nakilden önce nakil için pratik, fiziksel ve duygusal hazırlıklar yapacaksınız. İşte gerçekleşecek şeylerin ve hazırlanmak için neler yapabileceğinizin bir listesi:

Nakil Ekibiniz

Tedaviniz boyunca sağlık hizmeti sağlayıcılarından oluşan bir ekip sizinle ilgilenecektir. Nakil yolculuğunuzda ilerledikçe bunların çoğuyla tanışacaksınız. Doktorunuzun ofis koordinatörü, laboratuvar personeli veya hizmet koordinatörümüz gibi bazı üyelerle tanışamayabilirsiniz. Ama hepsi sana yardım etmek için çalışıyorlar. İşte ekip üyelerinizin ve rollerinin bir listesi.

Bakıcınız (Refakatçiniz)

‌Nakilinize hazırlanmanın önemli bir adımı bakıcınızı seçmektir. Bakıcınız nakil ekibinizin önemli bir parçası olacaktır. Bu kişi genellikle bir aile üyesi veya yakın bir arkadaştır.

Bakıcınız, nakil sırasında ihtiyaç duyduğunuz tıbbi, pratik ve duygusal desteğin bir kısmından sorumlu olacaktır. Taburcu olduktan sonra bu kişinin haftanın 7 günü, günün 24 saati ulaşılabilir olması gerekir. Bakıcınızın sorumluluklarından bazıları şunları içerecektir:

• Durumunuzdaki herhangi bir değişikliği fark etmek.
• Nakil ekibinize sahip olduğunuz yeni semptomları anlatın.
• Durumunuzdaki herhangi bir değişikliği nakil ekibinize bildirmek.
• Acil bir durumda tıbbi yardım çağırmak.

• Mali ve sigorta sorunlarıyla ilgilenmek.
• Aile üyelerinizi ve arkadaşlarınızı durumunuz hakkında güncel tutmak.
• Sahip olduğunuz ziyaretçi sayısını yönetmek.
• Seni hasta olan herkesten uzak tutuyorum.
• Market alışverişi yapmak ve yemek hazırlamak.
• Çamaşır ve temizlik.

• Ruh halinize ve duygularınıza çok dikkat edin.
• Sizinle iletişim kurmak ve sizi dinlemek.
• İhtiyaçlarınızı ve kararlarınızı anlamak.

Bakıcınız olarak hareket edebilecek yalnızca 1 kişi olmayabilir. Farklı bakıcıların farklı zamanlarda programlanması sorun değil ancak İmkanınız varsa bakıcı sayısını 1-2  kişiyle sınırlamak en doğrusu.

Bakıcınızın size ihtiyacınız olan desteği ve cesareti verirken pozitif, sakin ve esnek kalması önemlidir. Bakıcı rolünün zorlu olduğunu anlamanız da önemlidir. Bazen bakıcınız sorumlulukların altında ezildiğini hissedebilir.

Bakıcınızın kim olmasını istediğinizi düşünmek için şimdi zaman ayırın. Güvendiğiniz ve sizinle ilgilenmeye zaman ayırabilecek biri olmalı. Bakıcınız size ihtiyacınız olan pratik ve duygusal desteği sunabilecek biri olmalıdır.

‌ Bakıcınız nakilden 1 hafta önce veya nakil sırasında herhangi bir zamanda hastalanırsa veya herhangi bir soğuk algınlığı veya grip belirtisi (öksürük, ateş veya boğaz ağrısı gibi) gösterirse, hemen nakil ekibinize haber verin.
 

Çocuklarınız ve Aileden Ayrılma

İster yatarak ister ayakta tedavi görüyor olun, çocuklarınızdan ayrı kalmak siz ve aileniz için zor olacaktır. Aşağıda başkalarının nakil sırasında çocuklarıyla iletişim halinde kalmak için yaptıkları bazı şeyler bulunmaktadır.

Hiçbir şeyin sizinle çocuklarınız arasındaki fiziksel temasın yerini alamayacağını biliyoruz, ancak siz uzaktayken onlarla güçlü bir bağ kurabilmeniz için mevcut tüm teknolojiyi kullanmanızı şiddetle tavsiye ediyoruz.

Çocuklarınızla ilişkinizi sürdürme konusunda daha fazla yardım için sosyal hizmet uzmanınızla iletişime geçin.

Nakil Öncesi Değerlendirmeniz

Organ nakli adayı olmadan önce genel fiziksel durumunuz değerlendirilecektir.  Buna genellikle "çalışma" veya "yeniden hazırlama" dönemi diyoruz. Çalışma sırasında aşağıdaki testlerden her zaman olmasa da bazılarını yaptırmanız gerekecektir.

Bu testler genellikle nakilden önceki 30 gün içinde yapılır (-30. günden itibaren), ancak bazen nakil öncesi değerlendirme daha uzun sürebilir. Klinik hemşire koordinatörünüz testleri planlamak için sizinle ve bakıcınızla birlikte çalışacaktır. Testlerin sonuçları tedavinizi planlamak ve tedaviye başlamanın güvenli olduğundan emin olmak için kullanılacaktır.

Sağlık uzmanınız ihtiyacınız olabilecek diğer testleri açıklayacaktır.

Donör Taraması

Nakil öncesi değerlendirmenizi yaptığınız sıralarda donör tarama sürecinden geçecek. Bağışçının akrabanız olması durumunda MSK'da taramadan geçirilecektir. Donör akraba değilse, yerel donör merkezinde taramadan geçirilecektir. Donörün kök hücrelerini bağışlayacak kadar sağlıklı olduğundan emin olmak için donör taraması yapılır.

Kök Hücre Toplama (Hasat Zamanı)

Allojeneik nakil için, donörün kök hücreleri vücudundan toplanır (toplanır), ardından nakli alan kişiye verilir.

Periferik Kan Kök Hücresi (PBSC) Toplama

PBSC hasadı, donörün kanından kök hücrelerin toplanması için kullanılan prosedürdür. PBSC hasadından önce donör mobilizasyona tabi tutulacaktır. Bu, kemik iliği tarafından üretilen ve kan dolaşımına salınan kök hücre sayısının arttırılması işlemidir.

Mobilizasyondan sonra donörün kanı toplanacak ve ana bileşenlerine (kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri, trombositler ve plazma) ayrılacaktır. Kök hücreler diğer beyaz kan hücrelerinden çıkarılacak ve kanın geri kalanı donöre geri verilecek. PBSC toplama süreci hakkında daha fazla bilgi edinmek isterseniz Allojeneik Donör Periferik Kan Kök Hücresi Toplama kaynağını okuyabilirsiniz .

Genellikle donörün kök hücreleri nakilden 1-2 gün önce toplanır. Bazen kök hücreleri daha erken toplanıp ihtiyaç duyulana kadar dondurulur.

Kemik İliği Toplama

Bazı durumlarda kök hücreler periferik kan yerine donörün kemik iliğinden toplanabilir. Buna kemik iliği toplanması denir. Kemik iliği toplanmasında mobilizasyona gerek yoktur.

Kemik iliği toplama işlemi ameliyathanede donör genel anestezi altında (uykuda) iken yapılır. Kemik iliği toplama işlemi hakkında daha fazla bilgi edinmek isterseniz Kemik İliği Toplama Hakkında kaynağını okuyabilirsiniz .

Başvuru Öncesi Randevunuz

Nakil öncesi değerlendirmeniz bittiğinde ve nakil tarihinizi aldıktan sonra, nakil öncesi randevunuzu alacaksınız. Bu randevu genellikle hastaneye yatmanızdan 1 ila 2 hafta öncedir. Bu randevuda:

‌ Başvuru öncesi randevunuz ile hastaneye kabulünüz arasında, aşağıdakilerden herhangi birine sahipseniz nakil doktorunuzu aramanız çok önemlidir:
 

• Burun akıntısı
• Tıkanıklık
• Öksürük
• 38,0 °C (100,4 °F) veya daha yüksek ateş

Sağlık uzmanınız, nakil için kabulünüzün ertelenip ertelenmeyeceğine karar verecektir. Enfeksiyonunuz varken kemoterapiye başlamak, sadece soğuk algınlığı bile olsa, çok tehlikeli olabilir. Bunun nedeni bağışıklık sisteminizin enfeksiyonla savaşamayacak olmasıdır.

Hastaneye Girişiniz

Başvuru gününüzde, aldığınız tüm reçeteli ve reçetesiz ilaçların bir listesini, aldığınız doz ve bunları ne sıklıkta kullandığınızla birlikte yanınızda getirin. Listede  kremler, vitaminler, besin takviyeleri, bitkisel ürünler ve reçetesiz ilaçlar bulunmalıdır.

İsterseniz aşağıdaki eşyaları da yanınızda getirebilirsiniz:

Aşağıdaki eşyaları yanınızda getirmeyin:

Hastanede İlk Yapılacaklar?

Tünelli Kateterinizin veya Port Yerleştirilmesi

Nakil sırasında tünelli bir katetere ihtiyacınız olacak. Tünelli kateter, bir tür merkezi venöz kateterdir (CVC). Göğsünüzün üst kısmındaki büyük bir damara yerleştirilen bir tüptür. Kateter vücudunuzun dışında lümen adı verilen 2 veya 3 daha küçük tüpe bölünür 

Siz Hastanedeyken

Hastanemizde 2 adet nakil ünitesi bulunmaktadır. Her ünitedeki hemşireler, organ nakli olan kişilere bakım sağlamak üzere özel olarak eğitilmektedir ve her iki katta da aynı kurallar takip edilmektedir. Hastanedeyken odanızı veya katınızı değiştirmeniz gerekebilir. Bu durumdan mümkün olduğunca kaçınmaya çalışıyoruz.

Hastaneye kabul edildiğinizde, yatan hasta nakil ekibiniz tam bir tıbbi öykü alacak, mevcut ilaçlarınızı gözden geçirecek ve fizik muayene yapacaktır. Yatarak tedavi gören nakil ekibiniz, ilgili bir doktordan ve bir görevli, birincil hemşire ve eczane uzmanından oluşan bir kombinasyondan oluşur.

Sorumlu hemşire ve  ekibi hastanede kaldığınız süre boyunca sizinle ilgilenecektir. Hemşireler genellikle 12 saatlik vardiyalar halinde çalışırlar.sabah 7.00 veya öğleden sonra 7:00 Hemşirelik vardiyaları değiştiğinde, hemşireniz o vardiya sırasında başınıza gelenler ve bakımınız hakkındaki bilgileri görevi devralan hemşireyle paylaşacaktır.

Hemen Hergün

Nakil ekibinizin bir üyesi hemen hergün  sizi tartacak ve kanınızdan bir örnek alacaktır. Beyaz kan hücrelerinizin, kırmızı kan hücrelerinizin ve trombositlerinizin nasıl iyileştiğini görmek için kanınız kontrol edilecektir. Böbrek ve karaciğerinizi kontrol etmek, enfeksiyonları izlemek, kanınızdaki kemoterapi veya diğer ilaçların düzeyini kontrol etmek ve genel durumunuzu değerlendirmeye yardımcı olmak için gerektiğinde başka kan testleri yapılacaktır.

Her Pazartesi hastaneye yattığınız gün ve taburcu olmadan hemen önce hemşireniz test için burundan örnek alacaktır. Bu, enfeksiyona neden olabilecek herhangi bir bakterinin olup olmadığını görmek içindir. Bunu yaparsanız, nakil ekibiniz size gerekli ek izolasyon önlemleri hakkında bilgi verecektir.

Düşme riskiniz varsa tuvalete gitmenize yardımcı olacak (refakatçi) biri bulunmalıdır. Tedavi ekibiniz size düşmelerin nasıl önleneceği konusunda daha fazla bilgi verecektir. Ayrıca Çağrı kaynağını da okuyabilirsiniz ! Düşmeyin! .

Kemoterapi ve nakil sonrasında kendinizi yorgun hissetseniz bile yine de aktif kalmaya ve her gün yataktan kalkmaya çalışmalısınız. Güvende olmak önemlidir, bu nedenle kalktığınızda yardım isteyin.

Ünitenin etrafında dolaşmanızı öneririz. Ünite içerisinde dolaşırken mutlaka maske ve eldiven takmalısınız. Hemşireniz ayrıca izolasyon önlüğü giymeniz gerekip gerekmediğini size söyleyecektir. Yürümek veya egzersiz yapmak için hastaneden ayrılmayın.

Bir fizyoterapist, hastaneye yatışınız sırasında sizi erken değerlendirecek ve size uygun bir egzersiz programı yazacaktır.

Her odada haftanın 7 günü 24 saat izlenen bir çağrı zili sistemi bulunmaktadır. Bir şeye ihtiyacınız varsa, lütfen çağrı zilinizi kullanın ve tam olarak neye ihtiyacınız olduğunu söyleyin, böylece nakil ekibinizin doğru üyesini size yardım etmesi için gönderebiliriz.

Nakil ekibiniz diyetinizi planlayacaktır. Size bir menü ve yemeklerinizi nasıl sipariş edeceğinize dair talimatlar verilecek. Oda servisi yemeklerinizi size ulaştıracaktır.

Genel olarak, nakil olan herkes gıda açısından güvenli bir diyete tabi tutulur. Klinik diyetisyeniniz ve beslenme uzmanınız bunu sizinle görüşecektir. 

Şeker hastasıysanız veya diğer özel diyetleri uyguluyorsanız, yemeklerinizi uygun şekilde hazırlayabilmemiz için klinik diyetisyeninize (beslenme uzmanınıza) bildirin. Klinik diyetisyeniniz ve beslenme uzmanınız da yemeklerinizi planlamanıza yardımcı olmaya hazırdır.

Müsait olduğunuz sürece duş almanız beklenecektir.  Duş alırken refakatçiniz  size yardımcı olmak ve güvende olduğunuzdan emin olmak için odanızda olacaktır.

Ağzınıza iyi bakmanız önemlidir. Bu, enfeksiyonları ve ağız yaralarını azaltmaya yardımcı olacaktır. Hemşireniz bu konuyu sizinle birlikte ele alacaktır.

                     Transplantasyonun 5 aşaması vardır. Bunlar:

                     1. Hazırlama Protokolu

                     2.Nakil Günü Kök Hücre İnfüzyonu > Aşılama 

                     3. Aşılama > Engraftman

                     4. Erken iyileşme takip

                     5. Geç iyileşme takip

Bu aşamalar aşağıdaki tabloda açıklanmıştır. Ayrıca aşağıdaki sayfalarda daha ayrıntılı olarak açıklanmaktadırlar.

Aşamalar ve zaman dilimleri kesin değildir ve genellikle bir aşamadan diğerine bazı örtüşmeler olur. Herkesin nakil zaman çizelgesi benzersizdir.

Aşama 1: Hazırlama Protokolu

Sizi nakile hazırlamak için verilen terapinin diğer adıdır. Genellikle 2 veya daha fazla kemoterapi ilacının veya kemoterapi ve radyasyon terapisinin bir kombinasyonudur. Alacağınız özel şartlandırma, bir dizi faktöre dayalıdır ve hastaneye yatmadan önce ayakta tedavi ziyaretlerinizde sizinle tartışılır.

Koşullandırma negatif sayılı bir günde (Gün -7 gibi) başlar. Tedavi planınıza bağlı olarak, şartlandırma günlerinin sayısı değişecektir. Kök hücre nakliniz her zaman 0. Günde gerçekleştirilir. Nakilden sonraki her gün, pozitif sayılı gün olarak anılır (Gün +1, Gün +2 gibi).

Kemoterapinizi almadan önce her şeyin doğru olduğundan emin olmak için bir dizi güvenlik kontrolü yapılacaktır. Tüm güvenlik kontrolleri tamamlandıktan sonra hemşireniz size IV sıvıları (susuz kalmanızı sağlamak için), bulantı önleyici ilaçları ve kemoterapi ilaçlarını tünelli kateteriniz yoluyla verecektir (bkz. Şekil 4).

Radyasyon tedavisi

Nakilden önce verilen radyasyon tedavisi genellikle toplam vücut ışınlamasıdır (TBI). TBI ile tüm vücudunuza küçük dozlarda radyasyon verilecektir. Organ nakli doktorunuz, kondisyonunuzun bir parçası olarak radyasyon öneriyorsa, hastaneye kaldırılmadan önce bir radyasyon onkoloğuyla konsültasyon randevunuz olacaktır. Bu doktor, radyasyonun güvenli ve etkili bir şekilde verildiğinden emin olmak için süreci açıklayacak ve vücudunuzda bazı ölçümler yapacaktır. Ayrıca uygun miktarda radyasyonun reçete edilmesinden de sorumludurlar.

Bu dozlar günde 1 ila 3 kez ve 1 ila 4 gün boyunca verilir. Her tedavi 10 ila 30 dakika sürecektir. Radyasyon tedavisi almak röntgen çekmek gibidir. Tedavi zarar vermez.

Ayrıca vücudunuzun diğer bölgelerine de destek (ek radyasyon tedavisi) gerekebilir. Tedavi, sahip olduğunuz hastalığa bağlıdır. Organ nakli doktorunuz ve radyasyon onkoloğunuz tedavi planınızın ayrıntılarını açıklayacaktır.

Erkekseniz ve lösemi veya lenfoma hastasıysanız testislerinizde artış olabilir. Bu, orada gizlenmiş olabilecek kanser hücrelerini yok etmek için yapılır.

Hatırlanacak şeyler

Hazırlama Tedavilerinin Yan Etkileri

Şartlandırma vücudunuzdaki kanserli hücrelerin bir kısmını veya tamamını öldürmelidir. Ayrıca kemik iliğinizi ve bağışıklık sisteminizi nakil için hazır hale getirecektir. Ancak iklimlendirme tedavilerinin yan etkileri hafife alınmamalıdır. Bunlar enfeksiyonlarla mücadele yeteneğinizin kaybı, kısırlık, saç dökülmesi, yorgunluk, bulantı ve kusma, ishal, ağız yaraları veya ağız hassasiyetini içerebilir.

Nakil ekibiniz sizin ve bakıcınızın bu yan etkileri anlamanıza ve bunlara hazırlanmanıza yardımcı olacaktır. Tedaviye başlamadan önce bu yan etkiler hakkında sormak istediğiniz soruların bir listesini yapın. Bu soruları bakıcınız ve nakil ekibinizle konuşun.

Düşük beyaz kan hücresi sayımı (nötropeni)

Tedaviniz enfeksiyonlarla savaşma ve iyileşme yeteneğinize zarar verecektir. Bunun neden olduğunu, tehlike işaretlerine nasıl dikkat edileceğini ve enfeksiyon ve yaralanmalardan nasıl kaçınılacağını anlamak önemlidir.

Tedavinin bir yan etkisine nötropeni denir. Nötropeni, kan dolaşımınızda normalden daha az sayıda nötrofilin (bir tür beyaz kan hücresi) bulunduğu bir durumdur. Nötrofiller bağışıklık sisteminizde çok önemli bir rol oynar; enfeksiyon bölgesine giden ilk hücre türlerinden biridir. Enfeksiyonun olduğu bölgeye ulaştıklarında potansiyel olarak zararlı mikropları yutarlar ve onlarla savaşırlar.

Tedaviniz kök hücrelerinizi öldüreceğinden, yeni nötrofil oluşturma yeteneğinizi geçici olarak kaybedeceksiniz. Nötrofilleriniz yenilenmediğinden kan dolaşımınızdaki nötrofil sayısı çok düşük bir seviyeye düşecek ve bu da sizi yüksek enfeksiyon riskiyle karşı karşıya bırakacaktır. Nakil ekibiniz herhangi bir enfeksiyon belirtisi olup olmadığını izleyecektir. ^{Size filgrastim (Neupogen ®} ) adı verilen bir ilacın enjeksiyonu (atım) yapılabilir . Bu ilaç, daha hızlı iyileşmenize yardımcı olmak için nötrofillerin büyümesini uyarır.

Duş almak ve banyo yapmak

Nötropenik olduğunuzda (nötropeniniz varsa), kendinizi temiz tutmak çok önemlidir.

 duş almak enfeksiyon riskinizi azaltacaktır.

%4 CHG solüsyonuyla duş almak için:

Anemi (düşük kırmızı kan hücresi sayımı)

Kırmızı kan hücreleriniz akciğerlerinizden vücudunuzun her yerindeki dokulara oksijen taşır. Anemik olduğunuzda (aneminiz varsa), kanınız da oksijen taşıyamaz. Aneminin yan etkilerinden bazıları şunlardır:

Aneminiz varsa doktorunuz kan nakli önerebilir.

Düşük trombosit sayısı (trombositopeni)

Nötrofil ve diğer beyaz kan hücresi türlerini üretme yeteneğinizi kaybetmenin yanı sıra, trombosit yapma yeteneğinizi de kaybedersiniz. Trombositler kanamanın durdurulmasına yardımcı olmak için bir araya toplanır. Tedavinizden sonra kan dolaşımınızdaki trombosit sayısı düşecektir. Buna trombositopeni denir.

Kanamaya neden olabilecek kesiklerden ve yorucu faaliyetlerden kaçınmak için özel dikkat göstermeniz gerekecektir. Ayrıca diş etlerinize ve ağzınıza da özel dikkat göstermeniz gerekir çünkü orada kanama olması yaygındır.

Trombosit sayınız çok düşükse şu özel önlemleri almanız gerekir:

Herhangi bir kanama belirtisi varsa doktorunuza bildirin. Örnekler:

Mide bulantısı ve kusma

Bulantı ve kusma tedavinin sık görülen yan etkileridir. Kemoterapi beyninizin bulantı ve kusmayı tetikleyebilecek bir kısmına etki eder. Bulantı ve kusma aynı zamanda stresten ya da sadece kemoterapi alma düşüncesinden de kaynaklanabilir. Mide bulantısı ve kusmanın miktarı aldığınız kemoterapinin türüne bağlıdır. Şartlandırmanız sırasında mide bulantınız olabilir veya birkaç saat veya gün gecikebilir.

Şartlanmadan önce mide bulantısını önlemek ve kontrol etmek için size ilaç verilecektir. Bu ilaçlar her kişi için farklı şekilde çalışır. Aldığınız ilaç yardımcı olmuyorsa, nakil ekibinize veya doktorunuza bildirin. Daha iyi hissetmek için farklı bir ilaç denemeniz veya birden fazla bulantı önleyici ilaç almanız gerekebilir. Nakil ekibiniz bulantı ve kusmayı önlemek ve tedavi etmek için sizinle birlikte çalışacaktır.

İshal

İshal sık, gevşek ve sulu bağırsak hareketleridir. Ayrıca mide kramplarına, gaza ve karnınızda (göbek) veya rektal bölgenizde ağrıya neden olabilir. İshale kanser tedavileri, ilaçlar, enfeksiyon, stres veya diğer tıbbi durumlar neden olabilir. İshal yaşıyorsanız sıvı ve elektrolit kaybı nedeniyle susuz kalabilirsiniz.

Bakım personeliniz ishal nedeniyle oluşabilecek sıvı kayıplarını takip edecektir. Bağırsak hareketlerinizi ölçebilmek için her zaman tuvaletteki toplama kabını kullanmanız önemlidir.

Kabızlık

Kabızlık, dışkılamanın sert ve kuru olması veya normalden daha az dışkılamadır. Materyaller kalın bağırsağınızda çok yavaş hareket ettiğinde olur. Bağırsak hareketleri arasındaki normal süre herkes için farklıdır. Her zamankinden daha az dışkılama yapıyorsanız veya 2 günden fazla süredir dışkılama yapmadıysanız kabız olabilirsiniz.

Yeterli sıvı içmemek veya yeterince lif yememek, aktivitede azalma, yeterince hareket etmemek veya yürümemek ve kemoterapinin, bulantı önleyici ilaçların ve ağrı kesici ilaçların yan etkileri dahil olmak üzere kabızlığın birçok nedeni vardır.

Kabızlığı tedavi etmek için ilaçlar mevcuttur. 2 günden fazla bir süredir bağırsak hareketiniz yoksa hemşirenize veya tıbbi ekibinize bildirin.

Ağız yaraları (mukozit)

Bazı tedaviler ağzınızı ve sindirim sisteminizi kaplayan hücreleri etkiler. Buna mukozit denir. Mukozit, ağzınızın, dilinizin ve dudaklarınızın iç kısmında kızarıklık, şişlik, hassasiyet ve yaralara neden olabilir. Yemek yemeyi veya yutmayı zorlaştırabilecek ağız ve boğaz rahatsızlığınız olabilir. Tedavi edilebilmesi için bu belirtilerden herhangi birine sahipseniz hemşirenize söyleyin.

Radyasyon tedavisi görüyorsanız tükürük bezlerinizde de rahatsızlık olabilir. Tükürük bezleriniz boynunuzun her iki yanında ve çenenizin altında bulunur. Hassaslaşıp şişebilirler ve daha az tükürük üretebilirsiniz. Şartlandırmadan birkaç gün sonra şişlik azalacaktır. Tükürükteki azalma genellikle geçicidir ve birkaç ay sonra iyileşir.

Saç kaybı

Kanser hücrelerini öldüren kemoterapi aynı zamanda saçınızı oluşturan hücreleri de öldürür. Çoğu insan ekim sırasında saçlarını kaybeder.

Saçınızı kaybetmek hoş olmayan ve üzücü bir deneyim olabilir. Pek çok kişi bu süreci kontrol altına almak ve saçlarını kaybetmenin şokunu azaltmak için ekimden önce saçlarını kısa kesmeyi tercih ediyor. Bunu bakıcınız, arkadaşlarınız ve ailenizle konuşun.

Nakilden önce peruk takmak isteyip istemediğinizi düşünmek için de iyi bir zamandır. Modern peruklar çok doğal görünebilir ve bir tane takmak kendinizi daha rahat hissetmenizi sağlayabilir. New York'taki peruk mağazalarının bir listesi Saç Dökülmesi ve Kanser Tedaviniz kaynağında yer almaktadır .

Henüz saçınız varken bir peruk alabilir veya peruğunuzun doğal saç renginize uymasını istiyorsanız saçınızın bir kesimini yanınızda getirebilirsiniz. Bazı sigorta şirketleri peruk maliyetinin bir kısmını karşılayacağından, doktorunuzdan peruk reçetesi isteyin.

Cilt değişiklikleri

Bakım, artan kuruluk, pullanma, renk değişikliği ve koyulaşma gibi cilt değişikliklerine neden olabilir. Banyo yaparken "hassas ciltler" etiketi taşıyan bir vücut sabunu kullanın. Ürünlerin kullanımını hemşirenizle tartışın. Kuruluğu hafifletmek için alkolsüz losyonlar, kremler veya yağlar kullanın.

Cildiniz ayrıca güneşe karşı çok hassas olabilir ve çok kolay yanabilir. Parlak güneş ışığından kaçının. Dışarıda olduğunuzda, en az 30 SPF'li bir güneş kremi ve uzun kollu gömlek, uzun pantolon ve şapka gibi koruyucu giysiler giyin. Cilt kanserin en sık görüldüğü bölgedir ve güneşten korunmak cilt kanseri riskini azaltır.

Hemşireniz tedaviniz sırasında cilt reaksiyonlarını nasıl yöneteceğinizi size anlatacaktır. Daha fazla bilgi için Radyasyon Tedavisi Alırken Cilt Bakım Kuralları kaynağını okuyun .

Aşama 2: Nakil Günü (Aşılama)

Hazırlamatedavinizi tamamladıktan sonra kök hücre infüzyonunuzu, yani naklinizi alacaksınız.

0. Günde verici kök hücreleri vücudunuza aşılanacaktır. Bu kök hücreler yeni kan hücreleri oluşturmanıza ve enfeksiyonlarla yeniden savaşmanıza yardımcı olacaktır.

İnfüzyon sırasında karşılaşabileceğiniz yan etkilerin azaltılmasına yardımcı olmak için, nakilden yaklaşık 30 dakika önce size ilaçlar verilecektir. İnfüzyon sırasında ve sonrasında yakından izleneceksiniz ve yaşamsal belirtileriniz sık sık kontrol edilecektir.

Yan etkiler

İnfüzyon sırasında ve sonrasında bazı yan etkilerle karşılaşabilirsiniz. Kök hücrelerin önceden toplanıp dondurularak saklanması durumunda bu durum daha sık görülür. Yan etkiler bulantı, kusma, boğazınızda gıdıklanma veya öksürüğü içerebilir. Oluşabilecek diğer yan etkiler arasında düşük tansiyon, titreme ve ateş sayılabilir. Nakil sırasında nakil ekibinizle iletişim kurmanız önemlidir. Yan etkileriniz varsa, nakil ekibiniz bunları tedavi edecektir.

Aldığınız kök hücreler dondurulup muhafaza edildiyse, nakil sırasında ve sonrasında ağzınızda güçlü, sarımsak benzeri bir tat hissedebilirsiniz. İdrarınız, teriniz ve cildiniz de sarımsak benzeri bir kokuya sahip olabilir. Siz kokuyu fark etmeyebilirsiniz ama etrafınızdakiler fark edecektir. Bu koku, kök hücrelerin saklanması için kullanılan koruyucudan kaynaklanmaktadır. 1-2 gün içinde yavaş yavaş kaybolacaktır. Hemşirenizin infüzyon sırasında güvenli, doğal bir oda spreyi olarak kullanabileceği limonları olacaktır.

Ayrıca, aldığınız kök hücreler dondurulup korunmuşsa idrarınızın rengi pembe tondan kanlıya kadar değişebilir. Bu, nakilden sonra 24 saat sürebilir. Bu, vücudunuzun kök hücrelerle birlikte bulunabilen ancak ihtiyaç duyulmayan fazladan kırmızı kan hücrelerinden kurtulmanın yoludur.

Aşama 2: Nakil Gününden Aşılamaya Kadar

Nakilinizi yaptıktan sonra, donör kök hücrelerinin sağlıklı yeni kan hücreleri üretmeye başlamasını bekleyeceğiniz ve izleyeceğiniz bir döneme gireceksiniz. Bu sürece aşılama denir. Engraftrasyon meydana geldikçe kanınızdaki beyaz kan hücrelerinin, kırmızı kan hücrelerinin ve trombositlerin sayısı artmaya başlayacaktır.

Nakilden sonra bazı komplikasyonlar mümkündür. Enfeksiyon, kanama ve anemi, kan sayımlarınızın normale dönmesini beklerken meydana gelebilecek başlıca komplikasyonlardan bazılarıdır. Çoğu durumda, sizin ve nakil ekibinizin bu komplikasyonları önlemek, yönetmek ve tedavi etmek için atabileceği adımlar vardır.

İşte bu aşamada gerçekleşecek şeylerin bir listesi:

Enfeksiyon Riski

Nakilden sonraki birkaç ay boyunca bakteriyel, fungal ve viral enfeksiyonlara yakalanma riski altında olacaksınız. Yeni kemik iliğiniz büyüyüp beyaz kan hücrelerinin enfeksiyonla savaşmasını sağlayana kadar olan erken iyileşme döneminde bunlar büyük bir risktir. Nakilden sonraki ilk 2 yıl boyunca bağışıklık sisteminiz iyileşirken bazı enfeksiyonlara yakalanma riskiniz devam edecektir.

Ateş enfeksiyonun önemli bir belirtisidir. Ateşiniz çıkarsa, göğüs röntgeni, idrar ve kan testleri yaptıracaksınız. Vücudunuzun enfeksiyonla savaşmasına yardımcı olmak için size IV antibiyotik verilecektir. Neredeyse tüm insanlarda nakilden sonraki ilk 2 hafta içinde ateş çıkar. Enfeksiyonların çoğu antibiyotiklerle başarıyla tedavi edilir.

Doktorlarınız ve hemşireleriniz enfeksiyon kapmanızı engellemeye çalışacaklardır. Muhtemelen enfeksiyonları tedavi etmek için kullanılan ilaçlar verilecektir. Bu, nakil yapılan kişilerde enfeksiyonların önlenmesine yardımcı olabilir. Geçmişte geçirmiş olabileceğiniz bazı viral enfeksiyonların (uçuk, zona veya genital herpes gibi) nakilden sonra geri gelmesini önlemeye yardımcı olmak için antiviral ilaçlar alacaksınız. Mantar enfeksiyonunu önlemek için mantar önleyici ilaç da alacaksınız.

Bağışıklık sistemleri iyi çalışmayan kişiler, sağlıklı insanlarda görülmeyecek enfeksiyonlara yakalanabilir. Bunlara fırsatçı enfeksiyonlar denir. Bu enfeksiyonlardan korunmanıza yardımcı olması için ilaca ihtiyacınız olabilir. Beyaz kan hücresi sayınız ve bağışıklık sisteminiz normale dönene kadar onlar açısından risk altında olacaksınız.

Kanama

Trombosit sayınız düşük olacaktır. Trombositler kan pıhtıları oluşturduğundan kanama riski altında olursunuz. Burnunuzun, ağzınızın, cildinizin ve gastrointestinal (GI) sisteminizin mukozaları en sık etkilenir. Sayınız 10.000'in altına düşerse veya herhangi bir kanamanız varsa trombosit nakli yapılacaktır.

Anemi

Kırmızı kan hücresi sayınız düşük olduğunda halsizlik ve yorgunluk yaşayabilirsiniz. Yardıma ihtiyacınız varsa hemşireniz günlük aktivitelerinizde size yardımcı olacaktır. Gerektiğinde size kırmızı kan hücresi nakli yapılacaktır. Zararlı yan etkileri önlemek için bunlar ve diğer tüm kan ürünleri ışınlanacaktır (radyasyona maruz bırakılacaktır).

Aşama 3: Taburcu Gününe Kadar Aşılama

Olası Erken Komplikasyonlar

Nakil zaman dilimleri kesin değildir. Burada incelenen yan etkilerden veya komplikasyonlardan bazıları, nakil yolculuğunuzun birden fazla aşamasında ortaya çıkabilir.

Organ komplikasyonları

Böbreklerinizde, karaciğerinizde, akciğerlerinizde veya kalbinizde komplikasyonlar olabilir. Organ komplikasyonları yaygın değildir ancak ciddi olabilirler. Bu organlardan herhangi birinde halihazırda tıbbi bir durum varsa daha yüksek risk altındasınız demektir. Bu nedenle nakilden önce organınızın fonksiyonunu dikkatle kontrol ediyoruz.

Böbrekler

Böbrekleriniz kanınızı filtreler ve atık ürünleri vücudunuzdan dışarı taşımak için idrar üretir. Nakilden önce aldığınız kemoterapi ve radyasyon tedavisi böbreklerinizin ne kadar iyi çalıştığını etkileyebilir. Bu geçici olabilir ancak böbrek fonksiyonunuz iyileşene kadar atık ürünlerin kanınızda kalabileceği anlamına gelir. Bu aynı zamanda böbreklerinizin aldığınız bazı ilaçlardan kurtulmakta daha fazla zorluk çekeceği anlamına da gelir.

Hemşireleriniz aldığınız sıvı miktarını takip edecektir. Bu, ne içtiğinizi ve IV hattınızdan ne aldığınızı içerir. Ayrıca ne kadar idrar yaptığınızı da yazacaklar. Bu, böbreklerinizle ilgili sorun yaşamaya başlayıp başlamadığınızı doktorlarınızın bilmesine yardımcı olacaktır. Ayrıca doktorlarınıza böbreklerinizin nasıl çalıştığını anlatmak için her gün kan testleri yaptıracaksınız. Gerekirse doktorlarınız, böbreklerinize daha fazla zarar verme riskini azaltmak için aldığınız bazı ilaçların dozunu ayarlayacaktır.

Karaciğer

Bazı kişilerde karaciğerdeki küçük kan damarları yaralanır. Buna sinüzoidal obstrüksiyon sendromu veya veno-tıkayıcı hastalık denir. Böyle bir durumda karaciğerinizin büyümesine neden olabilir ve karaciğer hücrelerinize zarar verebilir. Sıvı karnınızı doldurabilir. Bu genellikle nakilden sonraki ilk 3 hafta içinde başlar. Organ nakli olan herkese, nakil süreci sırasında sinüzoidal obstrüksiyon sendromu veya venooklüzif hastalık gelişme riskini azaltmaya yardımcı olacak bir ilaç verilir.

Karaciğerinizde herhangi bir yan etki oluşursa doktorunuz tedavi seçeneklerini sizinle daha ayrıntılı olarak görüşecektir.

Akciğerler

Akciğerleri etkileyen enfeksiyonlar (pnömoni gibi) nakil sonrasında solunum sorunlarına neden olabilir. Bu sorunlar çoğunlukla nakilden sonraki ilk birkaç haftada gelişir ve ciddi olabilir. Nakil ekibiniz sizi herhangi bir zatürre belirtisi açısından yakından izleyecektir. Nefesinizde herhangi bir değişiklik fark ederseniz onlara söyleyin. Öksürüğü veya nefes darlığını göz ardı etmeyin. Pnömoni tedavisi, buna neyin sebep olduğuna bağlıdır.

Akciğerlerinizdeki sorunları önlemeye yardımcı olmak için egzersiz yapın. Bu onları açık tutmaya yardımcı olabilir. Hemşireniz size derin nefes alma egzersizlerinin nasıl yapılacağını gösterecektir. Derin nefes almanıza yardımcı olacak bir araç olan teşvik edici bir spirometreyi de kullanabilirsiniz. Yataktan kalkmak ve nefes egzersizleri yapmak bile yardımcı olur.

Kalp

Kalbiniz vücudunuzun her yerine kan pompalar. Bazı kemoterapi ilaçlarının kalbinize zarar verebilecek yan etkileri olabilir. Hastanedeyken doktorlarınız kalp fonksiyonunuzu dikkatle izleyecektir.

Graft-versus host hastalığı

Graft-versus-host hastalığı (GVHD), donörün bağışıklık hücreleri (T hücreleri) vücudunuzun organlarına saldırmaya ve zarar vermeye başladığında meydana gelir. Yeni kök hücreler aşılanmaya başladığında GVHD'nin gelişme ihtimali var. Siz ve donörünüz arasındaki HLA veya doku tipinin yakın uyumu bu riski azaltmaya yardımcı olur ancak tamamen ortadan kaldırmaz.

GVHD için risk faktörleri yaşınızı ve donörünüzün cinsiyetini içerir. Donörü tek yumurta ikizi olmayan herkes GVHD için bir tür önleme alır. Bu önleme, ya T hücrelerinin nakilden çıkarılmasını (tükenmiş T hücresi) ya da bu T hücrelerinin GVHD'ye neden olmasını önlemek için ilaçların verilmesini içerir. Her yöntemin iyi ve kötü yanları vardır ve birini ya da diğerini almanızın nedenleri vardır. Doktorunuz nakilden önce bunları sizinle görüşecektir.

İki tür GVHD vardır: akut GVHD ve kronik GVHD.

Akut GVHD genellikle nakilden sonraki ilk 100 gün içinde gelişir ancak daha sonra da ortaya çıkabilir. Akut GVHD'nin belirtileri şunları içerir:

Kronik GVHD genellikle 100 gün sonra gelişir ancak nadiren nakilden sonraki ilk 3 aydan önce gelişir. Genellikle akut GVHD'den daha uzun sürer. Kronik GVHD'nin belirtileri şunları içerir:

GVHD'nin semptomları hafif ila şiddetli olabilir. Yalnızca akut GVHD, yalnızca kronik GVHD veya hem akut hem de kronik GVHD geliştirebilirsiniz. Her ikisini de geliştirirseniz, akut ve kronik GVHD geliştirdiğiniz zaman arasında semptomlarınız olabilir veya olmayabilir.

GVHD kemik iliğinin büyümesini ve kan sayımlarının düzelmesini yavaşlatabilir. Bu, bağışıklık sisteminizin düzgün çalışmasının daha uzun süreceği anlamına gelir. Bu nedenle enfeksiyon riskiniz artabilir. GVHD vücudunuzun bir veya daha fazla bölümünü etkileyebilir.

GVHD'ye dair kanıtınız varsa doktorunuz tedavi planını sizinle görüşecektir.

Taburculuğa Hazırlanmak

Kan sayımlarınız düzeldiğinde ve herhangi bir yan etki veya komplikasyon çözüldüğünde, yatan hasta ekibiniz sizi taburcu olmaya hazırlamak için sizinle ve bakıcınızla birlikte çalışmaya başlayacaktır. Ortalama olarak kişiler nakil gününden yaklaşık 3 hafta sonra taburcu edilebilirler. Kök hücre kaynağınıza ve kesin tedavi planınıza bağlı olarak, bundan birkaç gün önce olabilir veya 3 haftadan uzun olabilir.

Hastaneden taburcu olmak için şunları yapmalısınız:

Çoğu zaman tünelli kateteriniz siz taburcu olmadan hemen önce çıkarılır.

Nakil ekibiniz siz taburcu olmadan önce takip bakımınız için planlar yapmak üzere sizinle birlikte çalışacaktır. Taburcu olduktan sonra 1 hafta içinde poliklinikte görüleceksiniz.

Tıbbi uyarı takıları

Hastaneden ayrılmadan önce tıbbi uyarı bileziği veya kolyesi sipariş etmeniz gerekecektir. Nakil ekibiniz size yardımcı olacaktır. Tıbbi uyarı mücevher şirketlerine örnek olarak MedicAlert® ⁽ www.medicalert.org ) ve ROAD iD ( www.roadid.com ) verilebilir.

Bileziğinize veya kolyenize “ Allojeneik kök hücre nakli ” ve “ Yalnızca ışınlanmış hücresel kan bileşenleri ve CMV-güvenli kan bileşenleri ” ifadeleri kazınmalıdır . Bu, sağlık görevlilerinin veya hastane personelinin, bir kaza geçirmeniz ve onlara bunu kendiniz söyleyememeniz durumunda ne yapmaları gerektiğini bilmelerini sağlayacaktır.

Aşama 4: Erken İyileşme

İyileşmenizin bu aşaması, taburculuktan, nakilden sonraki 1 yıla veya daha uzun bir süreye kadar uzun bir süreyi kapsar. Kan sayımlarınız normal aralığa dönse bile bağışıklık sisteminizin hâlâ çok olgunlaşmamış olduğunu unutmamak önemlidir. Kendinizi sağlıklı tutmak ve enfeksiyondan kaçınmak için yine de ilaç almanız ve önlemleri almanız gerekecektir.

Özellikle organlarınızı etkileyen bazı komplikasyonları fark etmeye başlayabilirsiniz. Kursunuzda daha önce bir sorun olmasa bile bu durum gerçekleşebilir.

Burada verilen zaman dilimleri genel kurallardır. Nakil ekibiniz size daha kesin bir zaman çerçevesi verebilir.

Hastaneden Ayrılmak

Her ne kadar kendinizi çok mutlu ve hastaneden ayrılmaya hazır hissetseniz de, aynı zamanda gergin de olabilirsiniz. Hastaneden ayrılmaya yaklaştıkça bazı endişe ve endişelerin olması normaldir. Ayrıldıktan sonra sizin ve ailenizin bakımınızı yönetmeniz gerekecek. Bunu yaparken kendinden emin ve rahat hissetmek zaman alır. Takip ziyaretleriniz sırasında sosyal hizmet uzmanınız ihtiyacınız olan hizmetleri almanıza yardımcı olabilir ve size duygusal destek verebilir.

Hastaneden çıktığınızda tekrar evde yaşamaya alışmanız zaman alacaktır. Hastalanmamak için yapmanız gereken şeylerin hayatınıza biraz stres kattığını fark edebilirsiniz. Denge ve rahatlık hissini yeniden hissetmek zamanla gelecektir. Olabildiğince sakin ve kendinden emin olmaya çalışın.

Nakil sonrası iyileşmeniz kademeli olacaktır. Muhtemelen bir süre daha hastalığınızdan önceki gibi hissetmeyeceksiniz. Yorgun ve zayıf hissedebilirsiniz, iştahınız azalabilir ve şeylerin tadı ve kokusunda değişiklikler fark edebilirsiniz. Ayrıca gücünüzü geri kazanmanız ve hastalığınız ve nakilden önce keyif aldığınız aktivitelere geri dönmeniz de zaman alacaktır.

Enfeksiyonun Önlenmesi

Bağışıklık sisteminizin nakilden sonra iyileşmesi genellikle 12 ila 18 ay sürer. İnsanlara sıklıkla, nakilden sonraki ilk yılın, yeni doğmuş bir bebek olarak hayatınızın ilk yılı gibi olduğunu söyleriz. Bu süre zarfında enfeksiyon riski altındasınız. Nakil ekibiniz bağışıklık sisteminizin ne kadar iyi çalıştığını görmek için kan hücresi sayınızı kontrol edecektir. Bu, uymanız gereken yönergelerde yapılacak değişiklikler konusunda size tavsiyede bulunmalarına yardımcı olacaktır.

Aşağıda listelenen enfeksiyon belirtilerine dikkat edin. Aşağıdaki durumlarda hemen doktorunuzun ofisini arayın: